Amerika’da Tahrir esintisi

New York şehir merkezi istila altında. Fotoğraf: Dominic Bartolini
 

Şubat ayında Kuzey Afrika’da esmeye başlayan ‘Bahar’ esintisi, taşıdığı değişim arzusuyla Amerika’yı etkiledi. Kapitalizmin kalbi Wall Street, 17 Eylül sabahı fakir ve zengin arasındaki uçuruma ‘yeter!’ diye bağıran Amerikalılar tarafından kuşatıldı. Bir aya yakın sürede Amerika’nın 52 eyaletine yayılan istila, sosyal medya sayesinde dünyayı da etkiledi. Yaklaşık bin 500 şehirin sembolik alanları, protestocuların çadırlarının altında kaldı. Barışçıl başlayan gösteriler, otoritelerle yaşanan gerginliklerle bozulup, yaklaşık 2 bin 500 protestocunun tutuklanmasına neden oldu. Dünyanın yüzde 99’unu eylemlerine çağıran yüzde 99, istekleri hakkında çok açıklar; zengin olan yüzde 1’in ciddi şekilde vergilendirilmesi.
 

Varsan Çekiç

Amerika’nın uyanma çağrısı, ilk olarak 2011 yılının ortalarında, Kanadalı aktivist grup Adbusters’ın dergilerinde başladı. Dünyadaki popülasyonun yüzde 1’ini oluşturan zenginlerin, ekonomik krizdepatlama yapan yıllık büyüme oranlarını gösteren dergi, okuyucularına, şirketlerin demokrasi üzerindeki etkisini, gelir dağılımındaki eşitsizliği ve ekonomik kriz hakkında önlem alınmamasını protesto etmeleri için Wall Street’in barışçıl şekilde istila edilmesi çağrısında bulundu. Temmuz ayında para ve politikayı birbirinden ayıracak bir komisyontalebinde bulunan dergi, protesto için tanıtım posteri hazırladı. Posterinde Wall Street’in simgesi olan Saldıran Boğa heykelinin üstüne bir balerin yerleştiren Adbuster, 17 Eylül’de herkesi kuşatmaya çağırdı. 17 Eylül sabahı New York’taki Zuccotti Park’ı, kendilerini ‘yüzde 99’ diye adlandıranyüzlerce protestocu tarafından kuşatıldı. Protestocularınsayısı 5 Ekim’de 15 bini geçti. Adbusters başlattıkları hareketi, Arap Baharı ile kıyaslamaya başladı.
 

Farklı görüşler, ortak dert

Wall Street hareketi ilk başta sol eğilimli anarşist ve sosyalistleriiçine çekse de, daha sonra liberal, muhafazakar ve politikadan bağımsız görüşten insanların da ilgisini çekti. 100’e yakın yerel sendika protestoların ilk günlerinde katılımgösterirken, 5 Ekim’de ülkenin en büyük 14 sendikası, protestolara temsilciler gönderdi. New York dergisinin 2 Ekim’de prostocularlayaptığı ankete, katılımcılarınyüzde 46’sı kapitalizme inandığını ancak kontrol edilmesi gerektiğini söylerken,yüzde 37’si kapitalizme inanmadığını,kurtarılamayacağınıve tamamen ahlaksız bulduklarını belirtti. ProtestocularaAmerika Birleşik Devleti Başkanı Barack Obama hakkında düşüncelerini de soran dergi, yüzde 40’ının ona inandığını ancak hayal kırıklığına uğrattığını, yüzde 27’sinin ona hiçbir zaman inanmadığını cevabını alırken; yüzde 22’si elinden geleni yaptığını söyledi. Ankette katılımcılardan sadece yüzde 1’i Obama’nın çok iyi ilerlediği cevabını verdi.

İstilacılar yerleşiyor

Protestonun ilk günlerinde Zucotti Park’ına çadırlarıyla gelen protestocular, ilerleyen günlerde parkta, internet üzerindenprotestoları sosyal medyaya aktarabilmek ve Skype üzerinden konferanslar yapabilmek için bir medya merkezi, katılımcılar için bağışlanan ve toplanan kitap ve dergilerin okunması için de bir kütüphane kurdu. Protestolara desteklerinigöstermek isteyen işyerleri ve çevre sakinleri, protestocularınbanyo ve tuvaletlerini kullanmarına izin verdi.
 

Amerika Birleşik Devletleri, ülkeyi derinden etkileyen olayların ayı olan Eylül’de, kendi halkı tarafından istilaya uğradı. Kapitalizmin sembolü Wall Street, gelir dağılımındaki eşitsizliğe, sistemin regülasyonundaki eksiklikler ve demokrasinin zenginlerin çıkarlarını koruyan yapısına karşı kuşatıldı. Barışçıl yöntemlerini Tahrir meydanından öğrenen, yüzde 99 adını alan protestocuların değişim hareketi önce Amerika’nın diğer eyaletlerine, ardından bütün dünyaya yayıldı. Avrupa’nın finans merkezlerinin önü, çadırlı protestocuların yerleşkesi haline geldi. Fotoğraf: Barry Yanowitz
 

Ünlüler parkta

Protestolara katılan ilk ünlü, Amerikalı Emmy ödüllü oyuncuve komedyen Roseanne Barr oldu. 19 Eylül’de yüzde 99’a katılan Barr, ihtiyaç duydukları sistemin kapitalizm ve sosyalizmin bir kombinasyonundan oluşması gerektiğini söylerken, “Sistemin temeli, şişirilmiş radyo konuşmaları ve lanet Any Rand kitapları olmamalı” dedi. Wall Street’te katılımcılara konuşan film yapımcısı Michael Moore, zengin kesimi eleştirerek, “Demokrasimizi alıp, kleptokrasiye çevirdiler” diye seslendi. Oyuncu Susan Sarandon gösterilere katılarak, “Buraya kendimi eğitmeye geldim. Bu ülkenin zenginleri ve fakirleri arasında büyük bir boşluk var” yorumunuyaptı. 9 Ekim’de katılımcılara konuşan, kapitalizm ve şirketleri eleştiren Slovak filozof Slavoj Zizek, “Bize hayalci diyorlar. Gerçek hayalciler işlerin kesinlikle olduğu gibi ilerleyeceğini düşünenler. Biz kabusa dönüşen bir rüyadan uyanıyoruz. Hiçbir şeyi yok etmiyoruz. Sadece sistemin nasıl kendini yok ettiğine şahit oluyoruz” dedi. 2000 yılında Wall Street’te çektikleri kliple, borsanın erken kapanmasına neden olan aktivist rap metal grubu Rage Against the Machine’in gitaristi Tom Morello, protestonun 28. gününde, gitarını katılımcılar için çaldı. Protestolara Noam Chomsky, Alec Baldwin, Radiohead, Kanye West gibi ünlüler de destek verdi.

Barışın kırılgan yapısı

Barışçıl gösteriler 24 Eylül günü, polisin göstericilere biber gazı kullanmasıyla gerildi. Medyanın gazı kullananpolisin kimliğini ve görüntülerini vermesinden sonra aktivist bilgisayar korsan grubu Anonymous, polisin ailesi hakkındaki detayları internette yayınladı. Olaylara İçişleri Bakanlığı müdahale ederek, polis hakkında soruşturma açılacağını söyledi. 1 ve 5 Ekim tarihlerinde yapılan gösterilerde de barikatlara saldıran 700’den fazla kişi tutuklandı.
 

İstila yayılıyor

Sosyal medya üzerinden paylaşılan görüntüler ve çağrılarlahareket, Amerika’da ve Dünya’da yayılmaya başladı.15 Ekim’de global gösteri çağrısı için Amerika’nın Chicago, Atlanta, Boston ve Seattle şehirlerinde protestolar başladı. Occupy Together adı altında birleşenprotestocular, “tek çözüm dünya devrimi” diyerek evrensel istila için yayıldılar. Londra’da Wikileaks’in kurucusu Julian Assange’la birlikte 2000’den fazla protestocu,Aziz Paul Katedrali’nde toplanarak, açgözlülüğüve yozlaşmayı kınadı. İngiltere bankalarını eleştiren Assange, “Londra’nın banka sistemi, yozlaşmış paranın en büyük alıcısı” diye konuştu. Almanya’nın Berlin sokaklarında yürüyüş yapan 4000’den fazla insan, kapitalizmin sonunun gelmesini isteyen pankartlarla,parlamento binasına ilerledi. Frankfurt’ta 5000 gösterici, Avrupa Merkez Bankası’nın önünde protesto düzenledi. İtalya’nın Roma şehrinde on binlerce insan toplanarak global protestoya katıldı. Maskeli bazı göstericiler, park halindeki arabaları yaktı. 16 Ekim tarihindedünyanın yaklaşık bin 500 şehrinde gösteriler düzenlendi.
 

Hüsranın dışavurumu

Amerika Başkanı Barack Obama, 6 Ekim’de basın konferansı düzenleyerek, gösteriler için, “ Amerikan halkının büyük depresyondan beri karşılaştığı en kötü ekonomik krizin getirdiği hüsranı açıklıyor. Ülke genelindebüyük ikincil zararlar var ve hala bizi ilk başta bu problemin içine sokan kişilerin, yolsuzluklara karşı gayret gösterenlere karşı, sorumsuz hareketlerini görüyoruz”diye konuştu. Protestocular arasında pek heves uyandırmayan konuşma hakkında protestocu Thorin Caristo, “Sözleri sadece partisinin kelimelerine uyuyor. ‘Durumun icabına bakıyoruz’ diyor ancak hiçbir sonuç önermiyor” dedi. Wall Street’i istila etmesinin nedeninin, geleceği tehlikede olması olarak açıklayanNew York Üniversitesi öğrencisi Linnea Palmer, “Kahire’nin Tahrir Meydanı’ndaki barışçıl işgalden esinlenerek, Times Meydanı’nda toplanarak dünyaya, halkın gücünün evrensel değişimde, durudurulamaz bir güç olduğunu göstereceğiz.” dedi.